Dietetycy od dawna interesują się długością telomerów oraz jaki wpływ mają na nasze zdrowie i długości życia. Telomery odkrył Alexey Olovnikov w 1973r.
Odkrył on, że niewielkie fragmenty DNA na zakończeniach chromosomu telomery z czasem skracają się, gdyż nie mogą dzielić się za każdym razem kiedy dzieli się komórka oraz mogą być najważniejszym zegarem biologicznym, który został odkryty. Wraz z wiekiem telomery skracają się. W końcu, replikacja DNA i podział komórek zanika całkowicie, w rezultacie umieramy. Jednak coraz więcej badań wykazuje, że pewne substancje odżywcze odgrywają ogromną rolę w ochronie długości telomerów; mając znaczny wpływ na długość naszego życia.
Jak odżywianie wpływa na długość życia
Aktualne badaniei wykazało, że kwas foliowy odgrywa ważną rolę w zachowaniu integralności i metylacji DNA co z kolei wpływa na długość telomerów.
Badacze odkryli również, że kobiety przyjmujące suplementy wit.B12 mają dłuższe telomery od tych, które nie przyjmują tej witaminy. Wit.D3, cynk, żelazo, kwasy tłuszczowe omega-3 oraz wit.C i E również mają wpływ na długość telomerów. Potwierdza to wyniki wcześniejszego badania z 2009r., które wykazało, że stosowanie multiwitamin przez kobiety ma związek z dłuższymi telomerami .ii Autorzy badania podają:
W porównaniu z kobietami, które nie przyjmowały multiwitamin średnia długość telomerów leukocytów DNA była średnio dłuższa o 5,1% u tych, które przyjmowały multiwitaminy codziennie. Ponadto większe spożycie wit.C i E z pokarmów miało związek z dłuższymi telomerami, nawet po zastosowaniu multiwitamin.
Mechanizm, który powoduje, że substancje odżywcze wpływają na długość telomerów wpływa na aktywność telomerazy, tj. enzymu, który dobudowuje odcinek DNA. Opublikowano tysiące badań na temat telomerazy, która zapewnia stabilność genomu, zapobiega nieprawidłowej aktywacji uszkodzeń DNA oraz kontroluje starzenie komórkowe.
W 1984r. prof. Elizabeth Blackburn, profesor biochemii i biofizyki na UCSF, odkryła, że telomeraza może wydłużać telomery poprzez syntezę DNA z startera RNA. Wraz z Carolem Greiderem oraz Jackiem Szostakiem otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie Medycyny w 2009r. za odkrycie jak chromosomy są chronione przez telomery i telomerazę.
Uważam, że wiedza o telomerach dostarcza ekscytującą i realną możliwość ekstremalnego wydłużenia życia, pewien rodzaj strategii przeciwstarzeniowej, która pozwala na regenerację i w rezultacie odmłodzenie. Oczywiście naukowcy bardzo starają się znaleźć preparaty, które to umożliwią, ale istnieją konkretne dowody na to, że proste zasady stylu życia oraz zmiany w diecie mogą mieć taki sam wpływ. Jest to wspaniała wiadomość, gdyż krótkie telomery to nie tylko czynniki ryzyka zgonu, ale również wielu chorób.
Skracanie telomerów ma związek z poniższymi chorobami. Jednak badania na zwierzętach wykazały również, że schorzenia te mogą być odwrócone poprzez zachowanie funkcji telomerazy:
- słabsza ochrona przed infekcjami
- cukrzyca typu II
- zmiany miażdżycowe
- choroby neurodegeneracyjne
- atrofia jądra, śledziony i jelit
- uszkodzenia DNA
12 najważniejszych substancji odżywczych dla dłuższego życia
Wspomniane badanie wykazało, że poniższe substancje odżywcze mają korzystny wpływ na długość telomerów:
Poniżej omówię kilka z nich oraz parę dodatkowych zalecanych substancji, które według mnie należą do najważniejszych składników, aby zachować i wspomagać wydłużanie telomerów.
Oczywiście każda z tych pozycji może być w pewnym stopniu nieuzasadniona, gdyż składniki te powinny występować w zbilansowanej ilości. Jednak uważam, że można ustalić kilka głównych zaleceń na podstawie danych, że większość z nas cierpi na deficyt wielu z tych ważnych substancji odżywczych dla zachowania optymalnego zdrowia. Inne tj. astaksantyna i kurkumina, mają tak wielkie poparcie w badaniach naukowych, że głupotą byłoby je pominąć skoro posiadają tak wielkie korzyści dla zdrowia. Oto moje zalecenia dotyczące 12 najważniejszych substancji odżywczych o właściwościach przeciwstarzeniowych oraz dwa dodatkowe sposoby, bez przyjmowania suplementów, które mogą również pomóc radykalnie wydłużyć życie chroniąc telomery.
Opisałem 12 substancji odżywczych w kolejności od najważniejszego. Sam przyjmuję codziennie sześć pierwszych pozycji z listy, ale wit.D jest z ekspozycji na słońce, nie suplementów diety.
Badanie przeprowadzone na ponad 2000 kobiet wykazało, że u tych z wyższym poziomem wit.D występowało mniej zmian w DNA związanych z procesem starzenia się oraz łagodniejsze reakcje zapalne iii. Kobiety z wyższym poziomem wit.D mają dłuższe telomery i vice versa. Oznacza to, że osoby z wysokim poziomem wit.D mogą starzeć się wolniej niż te z niskim poziomem tej witaminy.
Długość telomerów w leukocytach prognozuje choroby związane z wiekiem. Wraz z wiekiem telomery są krótsze, ale jeśli cierpisz na chroniczne stany zapalne, telomery szybciej ulegają skróceniu, gdyż reakcja zapalna organizmu przyspiesza przemiany leukocytów. Również stężenie wit.D spada wraz z wiekiem, natomiast białka C-reaktywnego (pośrednika stanów zapalnych) wzrasta. Przyczynia się to do wystąpienia ryzyka chorób autoimmunizacyjnych tj. stwardnienie rozsiane i reumatoidalne zapalenie stawów.
Dobra informacja jest taka, że wit.D to silny inhibitor reakcji zapalnej organizmu, a redukując te stany zapalne zmniejszają się przemiany leukocytów, tworząc łańcuch reakcji, które mogą chronić przed różnymi chorobami. W skrócie, wit.D chroni organizm przed zniszczeniem wywołanym starzeniem się. Naukowcy odkryli, że niektóre leukocyty mają receptory aktywnej formy wit.D, przez co witamina ta ma bezpośredni wpływ na komórki. Może to stanowić wyjaśnienie charakterystycznego związku między wit.D, a chorobami autoimmunizacyjnymi.
Najlepszym sposobem na optymalizację wit.D jest bezpieczna ekspozycja na słońce. Zdaję sobie sprawę z tego, że wielu z nas nie będziecie mogło zastosować się do tego zalecenia z uwagi na styl życia, ale muszę podkreślić, że wit.D ze słońca jest znacznie lepsza od jej suplementu. Dla osób, które będą mogły skorzystać z ekspozycji na słońce przygotowałem film wyjaśniający, kiedy ekspozycja na słońce wytworzy wit.D w skórze w danym miejscu zamieszkania.
Telomery są szczególnie wrażliwe na stres oksydacyjny. Stany zapalne wywołują stres oksydacyjny i zmniejszają aktywność telomerazy (enzym odpowiedzialny za telomery).
Astaksantyna jest jednym z najsilniejszych antyoksydantów o korzystnym działaniu na organizm oraz posiada silne właściwości przeciwzapalne i chroniące DNA. Badania wykazały również, że chroni przed uszkodzeniami DNA wywołanymi przez promieniowanie gamma. v Astaksantyna posiada również kilka wyjątkowych właściwości, które wyróżniają ją spośród innych substancji.
Na przykład jest bardzo silnym antyoksydantem jeśli chodzi o wymiatanie wolnych rodników: 65 razy silniejsza od wit.C, 54 od beta-karotenu i 14 od wit.Evi. Ponadto jest skuteczniejsza w gaszeniu tlenu singletowego, szczególnego rodzaju oksydacji, niż inne karotenoidy. Jest 550 razy silniejsza od wit.E oraz 11 razy od beta-karotenu w neutralizowaniu tlenu singletowego.
Astaksantyna przenika barierę krew-mózg ORAZ krew-siatkówka (w przeciwieństwie do beta-karotenu i likopenu), co zapewnia ochronę antyoksydacyjną i przeciwzapalną dla oczu, mózgu i centralnego systemu nerwowego.
Kolejną cechą, która wyróżnia astaksantynę spośród innych karotenoidów jest fakt, że nie może działać jako prooksydant. Wiele antyoksydantów będzie działać jak prooksydanty (tj. wywołują oksydację, a nie hamują) kiedy będą występować w tkankach w nieodpowiedniej koncentracji. Dlatego nie powinniśmy przesadzać przyjmując zbyt wiele suplementów tj. beta-karoten. Astaksantyna natomiast nie działa jak prooksydant nawet występując w dużych ilościach dzięki czemu ma bardzo korzystne działanie.
Na koniec posiada również zdolność ochrony całej komórki przed uszkodzeniem zarówno części rozpuszczalnej w wodzie jak i w tłuszczach. Inne antyoksydanty wpływają zaledwie na jedną część lub drugą. Astaksantyna zawdzięcza to swojej unikalnej fizycznej właściwości dzięki której występuje w błonie komórkowej oraz chroni ją od wewnątrz. Więcej informacji na temat astaksantyny znajdziesz w rozmowie z dr Robertem Corishem.
Jak podaje ConsumerLab.comvii koenzym Q10 (CoQ10) to jeden z najpopularniejszych suplementów w USA, przyjmowany przez ok. 53% Amerykanów. Jest to dobra wiadomość, gdyż jeden na czterech Amerykanów powyżej 45 r.ż. przyjmuje statyny i każdy z nich powinien przyjmować CoQ10.
CoQ10 jest wykorzystywany przez każdą komórkę organizmu. Ma tak istotne znaczenie dla codziennych funkcji organizmu, że jest nazywany także ubichinonem, gdyż jest wszechobecny w organizmie. Jednak możesz nie wiedzieć o tym, że aby wykorzystać jego odpowiednią formę wytwarzającą energię komórkową oraz redukować typowe objawy starzenia się, organizm musi przekształcić ubichinon w formę zredukowaną tj. ubichinol badania wykazują, że forma zredukowana może być najważniejsza dla zdrowia na kilka sposobów. Jeśli masz mniej niż 25 lat organizm przekształca CoQ10 w formę zredukowaną. Jednak z wiekiem jest to znaczniej trudniejsze.
Przedwczesne starzenie się to jeden z głównych skutków ubocznych zbyt małej ilości CoQ10 w organizmie, gdyż przetwarza on inne antyoksydanty tj. wit.C i E. Deficyt CoQ10 przyspiesza również uszkodzenia DNA. Ponieważ CoQ10 ma korzystny wpływ na serce i mięśnie jego niedobór prowadzi do zmęczenia, osłabienia mięśni, bólu oraz niewydolności serca.
W rozmowie dr Stephen Sinatra mówi o eksperymencie z lat 90-tych na szczurach. Średnia długość życia szczurów wynosi dwa lata. Szczury, którym podawano CoQ10 pod koniec życia miały więcej energii, zdrowsze futro oraz lepszy apetyt w porównaniu z tymi, którym nie podawano CoQ10. Suplement miał silne działanie przeciwstarzeniowe tzn. zachował młodość, aż do śmierci. W kwestii długości życia wpływ był minimalny.
Dr Sinatra przeprowadził również własne badanie i odkrył, że CoQ10 podawany zarówno młodym jak i starszym osobnikom przyczynił się do większej energii i wigoru. Starsze osobniki szybciej przechodziły labirynty, miały lepszą pamięć i sprawność fizyczną niż te którym nie podawano CoQ10. CoQ10 zdecydowanie poprawia jakość życia, nawet jeśli nie może znacznie wydłużyć życia.
Wiadomo, że dieta z dużą ilością pokarmów przetworzonych skróci życie, a 90% pieniędzy wydawanych przez Amerykanów na jedzenie wydają oni na pokarmy przetworzone . Główne źródło kalorii w USA pochodzi z syropu kukurydzianego o wysokiej zawartości fruktozy podstawowy składnik prawie wszystkich produktów przetworzonych od mrożonych, poprzez przyprawy, przekąski i napoje. Naukowcy nawet odkryli, że genetyczne mutacje i nieprawidłowe funkcje organizmu wywołujące choroby pojawiają się w przyszłych pokoleniach, kiedy dieta zawiera dużo przetworzonych i sztucznych pokarmów!
Część problemu stanowi fakt, że te przetworzone produkty, obfite w substancje chemiczne i cukier niszczą mikroflorę jelit. Ma ona silny wpływ na odporność, która stanowi naturalny system obronny organizmu. Antybiotyki, stres, sztuczne słodziki, chlorowana woda i wiele innych czynników może również zmniejszyć ilość probiotyków (dobrych bakterii) w jelitach, co przyczyni się do chorób i przedwczesnego starzenia się. Dlatego sfermentowane produkty powinny być podstawowym składnikiem codziennej diety.
Możesz stosować suplementy probiotyków, ale znacznie lepsze są probiotyki z pokarmów, gdyż dostarczają lepsze bakterie, a w wielu przypadkach nawet 100 razy więcej. Fermentowane warzywa to wspaniała alternatywa, ponieważ są smaczne i łatwo je przygotować.
Według dr Williama Harrisa, eksperta w dziedzinie kwasów omega-3, osoby o wskaźniku omega-3 mniejszym niż 4% starzeją się szybciej niż osoby ze wskaźnikiem powyżej 8%. Dlatego wskaźnik omega-3 może być również markerem tempa starzenia się. Badanie dr Harrisa wykazało, że omega-3 wydają się mieć istotne znaczenie dla aktywacji telomerazy, co może odwracać proces skracania telomerów.
Choć są to dopiero wstępne badania sugeruję optymalizację poziomu kwasów omega-3 powyżej 8%, co może opóźnić proces starzenia się. Nie masz nic do stracenia, a wiele możesz zyskać, gdyż omega-3 są bardzo istotne dla zdrowia pod wieloma względami.
Moim faworytem wśród kwasów omega-3 pochodzenia zwierzęcego jest olej z kryla, który przynosi wiele korzyści nie występujących w innych suplementach tj. olej z ryb, który posiada również większe ryzyko utleniania oraz jełczenia. Olej z kryla zawiera także naturalnie występującą astaksantynę, przez co jest on prawie 200 razy bardziej odporny na uszkodzenia w wyniku utleniania w porównaniu z olejem z ryb.
Ponadto badanie dr Harrisa wykazało, że olej z kryla jest silniejszy, gdyż tempo wchłaniania jest większe niż oleju z ryb. Przyjmując olej z kryla otrzymujesz ok. 25-50% więcej omega-3 na miligram w porównaniu z olejem z ryb, choć nie trzeba przyjmować tak wysokiej dawki.
Wit.K równie dobrze może być kolejną wit.D, gdyż badania ciągle wykazują korzystny wpływ tej witaminy na zdrowie. Choć ludzie przyjmują odpowiednią jej ilość w diecie, aby zachować prawidłowe krzepnięcie krwi nie jest to wystarczająca ilość, aby chronić organizm przed poważniejszymi schorzeniami. Na przykład badania z kilku ostatnich lat sugerują, że wit.K może chronić przed rakiem prostaty viii, który jest jedną z głównych przyczyn zgonu wśród Amerykanów. Inne wyniki badań również potwierdzają korzystny wpływ wit. K na serce:
Badanie z 2004r., które jako pierwsze wykazało korzystny wpływ wit.K2, pokazało, że osoby przyjmujące 45 mcg wit.K2 dziennie żyją siedem lat dłużej niż osoby przyjmujące 12 mcg dziennie ix.
W późniejszym badaniu tzw. Prospect Studyx, 16 000 osób obserwowano przez 10 lat. Badacze odkryli, że każde dodatkowe 10 mcg wit.K2 przyczyniło się do mniejszej o 9% liczby incydentów kardiologicznych. Wit.K2 występuje z sfermentowanych produktach, zwłaszcza serze i natto, który jest jej najbogatszym źródłem.
Według wspomnianego badania xi, magnez również odgrywa istotną rolę w replikacji DNA, naprawie i syntezie RNA, a magnez z pokarmu ma wpływ na długość telomerów u kobiet. Inne badania wykazały, że długotrwały deficyt prowadzi do skracania telomerów u szczurów i kultur komórek. Okazuje się, że brak jonów magnezu ma negatywny wpływ na integralność genomów. Niedostateczna ilość magnezu zmniejsza zdolność organizmu do naprawy uszkodzonego DNA i może wywołać nieprawidłowości w chromosomach. Można zakładać, że oprócz wpływu na stres oksydacyjny i stany zapalne magnez wpływa także na długość telomerów poprzez wpływ na integralność DNA i naprawy uszkodzeń.
Polifenole to silne związki o właściwościach antyoksydacyjnych występujące w roślinach, a wiele z nich ma związek z korzystnym działaniem przeciwstarzeniowym i zmniejszeniem ilości chorób. Poniżej kilka przykładowych związków:
- Winogrona (resweratrol) resweratrol głęboko wnika w jądro komórki, umożliwiając naprawę uszkodzeń wyrządzonych przez wolne rodniki. Badanie z 2003r. wykazało, że resweratrol, silny polifenoli i substancja przeciwgrzybiczna, mógł wydłużyć życie komórek drożdży .xii
Wyniki badania wykazały także, że resweratrol może aktywować gen zwany sirtuina1, który jest aktywowany podczas ograniczania kalorii w diecie u różnych gatunków. Dlatego badania nad nicieniami, muszkami owocowymi, rybami, myszkami oraz komórkami ludzi wykazują związek resweratrolu i dłuższego życia. Resweratrol występuje w winogronach, a także wielu produktach odstępnych na rynku. Zalecam produkty zawierające odmianę winogron Muscadine oraz wykorzystujące CAŁE skórki i nasiona winogron, gdzie znajdują się cenne substancje.
- Kakao kilka badań potwierdziło silne właściwości antyoksydacyjne oraz korzystne działania na organizm kakao w proszku. Wykazano, że ciemna, organiczna, nieprzetworzona czekolada ma korzystny wpływ na metabolizm glukozy (kontrola diabetyczna), ciśnienie krwi oraz układ sercowo-naczyniowy.
- Zielona herbata polifenole występujące w herbacie, zawierającej EGCG (galusan epigallokatechiny) oraz wiele innych substancji chronią przed różnymi rodzajami nowotworów. Polifenole w zielonej herbacie mogą stanowić 30% wagi suchych liści, dlatego pijąc zieloną herbatę przyjmujesz dość silną dawkę cennych polifenoli.
Zielona herbata jest najmniej przetwarzana spośród herbat i dlatego zawiera najwięcej EGCG w porównaniu z innymi rodzajami herbat. Jednak należy pamiętać, że wiele zielonych herbat jest utlenionych i przez ten proces mogły stracić wiele ze swoich cennych właściwości. Najprościej można ocenić jakość herbaty po kolorze: jeśli jest ona brązowa, a nie zielona, zapewne uległa utlenieniu.
Moim faworytem jest zielona herbata matcha, ponieważ zawiera całe liście oraz ponad 100 razy więcej EGCG.
Jak podaje badanie opublikowane w piśmie Journal of Nutritional Biochemistry, stężenie kwasu foliowego we krwi ma związek z długością telomerów u kobiet i mężczyzn. Kwas ten odgrywa ważną rolę w zachowaniu integralności i metylacji DNA, co ma wpływ na długość telomerów xiii.
Jest stosowany w zapobieganiu depresji, ataków chorób oraz atrofii mózgu. Deficyt kwasu foliowego może prowadzić do podwyższonego poziomu homocysteiny, co może być główną przyczyną chorób serca oraz Alzheimera. Jedną z przyczyn dlaczego ludzie uważają, że spożycie tego kwasu spada, jest większa ilość osób otyłych, co ma negatywny wpływ na to jak większość z nas metabolizuje tę istotną witaminę. Aby podnieść poziom kwasu foliowego najlepiej jest jeść dużo świeżych, surowych, organicznych zielonych warzyw liściastych i fasoli. Pamiętaj, że naturalny kwas foliowy z pokarmów ma korzystny wpływ na organizm. Może to nie dotyczyć suplementów.
Wit.B12 jest zwana witaminą energii i pełni w organizmie istotne funkcje m.in. takie jak produkcja energii i krwi, synteza DNA i mieliny. (Mielina chroni zakończenia nerwowe i umożliwia wzajemną komunikację). Badania sugerują, że ok. 25% dorosłych Amerykanów cierpi na deficyt tej bardzo istotnej witaminy, a u prawie połowy populacji jej poziom we krwi jest poniżej normy. Wit.B12 występuje prawie wyłączenie w mięsie zwierzęcym m.in. wołowinie i wątrobie wołowej, jagnięcinie, dziczyźnie, łososiu, krewetkach, małżach, drobiu i jajkach. Nie występuje w roślinach, dlatego jeśli nie jesz mięsa lub produktów zwierzęcych możesz mieć niedobór tej witaminy. Kilka roślin zawiera B12, ale są to analogi B12. Jest to substancja, która hamuje naturalną B12, więc zapotrzebowanie organizmu na tą witaminę tak naprawdę wzrasta.
Jeśli twoja dieta nie zawiera odpowiedniej ilości B12 zalecam natychmiast zacząć jej suplementację np. w formie sprayu pod język lub zastrzyków witaminowych. Odpowiednia ilość B12 w organizmie poprawi jakość życia oraz będzie zapobiegać nawet śmiertelnym chorobom będącym rezultatem niedoboru B12.
11. Kurkumina (szafran indyjski )
Kurkumina aktywny składnik szafranu indyjskiego aktywuje odporność oraz ma silne działanie przeciwzapalne. Jednak prawdopodobnie największa jego wartość leży w właściwościach antyrakowych. Związek ten posiada najwięcej udokumentowanych dowodów potwierdzających to działanie niż inne substancje.
Ma wpływ na ponad 100 różnych dróg przemian w komórkach m.in. główne biologiczne przemiany uczestniczące w rozwoju czerniaka i innych rodzajów nowotworów. Przyprawa ta hamuje namnażanie laboratoryjnych odmian czerniaka oraz uaktywnia śmierć komórki poprzez zamknięcie NF-kB, silnego białka, które wywołuje nieprawidłowe reakcje przeciwzapalne, które prowadzą m.in. do artretyzmu i raka.
Aby w pełni wykorzystać właściwości kurkuminy należy szukać ekstraktu szafranu indyjskiego zawierającego co najmniej 95% kurkuminoidów oraz tylko 100% certyfikowane organiczne składniki. Preparat nie powinien zawierać wypełniaczy, konserwantów ani substancji pomocniczych, a producent powinien stosować bezpieczne praktyki produkcyjne na każdym etapie tj. siewu, uprawy, zbiorów, a następnie produkcji i pakowania produktu końcowego.
12. Wit. A
Jak podaje badanie z pisma Journal of Nutritional Biochemistry, długość telomerów ma związek ze spożyciem wit.A przez kobiety, które nie przyjmują multiwitamin xiv. Ma to istotny wpływ na odporność, a deficyt tej witaminy przyczynia się do podatności na infekcje, które mogą skracać telomery. Jednak wpływ na długość telomerów nie zależy od dawki wit.A, więc nie trzeba przyjmować jej w dużych ilościach.
Dwa dodatkowe zalecania, które wpływają na długość telomerów
Choć odżywcza dieta stanowi ok. 80% korzyści płynących ze zdrowego stylu życia, nie można zapomnieć o ćwiczeniach. Ponadto istnieją dowody sugerujące, że ćwiczenia także chronią przed skracaniem telomerów. Dodatkowo okresowa głodówka może mieć również korzystny wpływ na zdrowie.
- Ćwiczenia aktualne badanie nad kobietami po menopauzie cierpiącymi na przewlekły stres wykazało, że dynamiczna aktywność fizyczna wydaje się chronić osoby będące w stresie zabezpieczając jej związek z długością telomerów? xv Spośród kobiet, które nie ćwiczyły wyższy wynik w Skali Postrzeganego Stresu (ang. Perceived Stress Scale) związany był z 15-krotnie większym prawdopodobieństwem krótszych telomerów. U osób regularnie ćwiczących nie pojawił się związek między długością telomerów, a postrzeganym stresem!
Ćwiczenia o dużej intensywności wydają się być najskuteczniejszą naturalną metodą na spowolnienie procesu starzenia się redukując skracanie się telomerów. Badania wykazały, że istnieje bezpośredni związek między mniejszym skracaniem się telomerów w późniejszym wieku, a intensywnych ćwiczeniach xvi: Greta Blackburn w swojej książce The Immortality Edge: Realize the Secrets of Your Telomeres for a Longer, Healthier Lifexvii opisuje jak ważne są intensywne ćwiczenia w zapobieganiu skracania telomerów.
- Okresowa głodówka wcześniejsze badania wykazały, że możesz przedłużyć życie zmniejszając spożycie kalorii o czym pisałem już wcześniej. Problem polega na tym, że większość z nas nie wiem jak właściwie zmniejszyć kalorie i być zdrowym, gdyż należy ograniczyć odpowiedni rodzaj kalorii tj. węglowodany. Badanie przeprowadzone przez prof. Cynthie Kenyon wykazało, że ograniczenie węglowodanów aktywuje geny odpowiedzialne za długowieczność i młodość.
Jednak korzyści płynące z ograniczenia kalorii można osiągnąć również poprzez okresowe głodówki (pamiętaj, że nadal musisz ograniczyć cukier i zboża). Więcej informacji na temat okresowej głodówki znajdziesz w moim poprzednim artykule, który opisuje szczegółowo tę kwestię oraz podkreśla środki ostrożności, gdyż nie jest ona zalecana każdemu z nas.
Źródła:http://kenayag.com.pl/pl/component/content/article/113.html
