WITAMINY

Witaminy to podstawowe niekaloryczne substancje odżywcze, którychbardzo niewielkie ilości czerpane z pożywienia konieczne są dla wspomaganiawzrostu oraz podtrzymywania zdrowia i życia.
W odróżnieniu od składników mineralnych, które pochodzą z gleby, witaminy produkowane są przez organizmy żywe, jak rośliny lub zwierzęta. Nasz organizm nie jest wstanie sam wyprodukować wszystkich trzynastu znanych nam witamin w ilości wystarczającejdo podtrzymania życia.
Ta brakująca część musi pochodzić z pożywienia.
Witaminy biorą udział w wielu procesach życiowych, m.in. w wytwarzaniu
i zachowywaniu krwinek, hormonów, substancji chemicznych występujących w układzienerwowym, materiału genetycznego i wszystkich innych komórek i tkanek naszegoorganizmu. Jeżeli dieta nie zapewnia wystarczającej ilości witamin, pojawiająsię charakterystyczne objawy niedoboru. Tak więc na przykład, rezultatem braku kwasu foliowego
i witaminy B12 jest niedokrwistość, niedobór witaminy A doprowadza do zaburzeń widzenia, a zbyt niskie stężenie witaminy B6 powoduje nudności i zaburzenia nastroju.
Jeżeli usunięcie jakiejś substancji z diety nie powoduje objawów niedoboru,nie uznaje się jej za witaminę. Witaminy biorą udział w różnych procesach izawsze współdziałają z innymi podstawowymi związkami odżywczymi. Ich brak zaburzaowe procesy, nie wyłączając procesów przyswajania przez organizm innych substancji odżywczych.
W odróżnieniu od węglowodanów, białek i tłuszczów witaminy nie dostarczają organizmowi energii. Energia to kalorie, a witaminy kalorii nie zawierają. Niektóre witaminypomagają jednak przekształcać kalorie zawarte w węglowodanach, białkach
i tłuszczach w gotową do użycia energię. Pełnią tę samą funkcję, co iskra zapalającapaliwo przy starcie silnika.
Witaminy dzielą się na dwie kategorie: rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalnew wodzie.
Do rozpuszczalnych w tłuszczach należą witaminy A, D, E i K. Występują one wtłuszczach i olejach zawartych w pożywieniu. Tłuszcz jest ponadto potrzebny,żeby organizm mógł je wchłonąć. Rozpuszczalne w wodzie są: witamina C i witaminyz grupy B — BI, B2, B6 i Bi2 oraz niacyna, kwas foliowy, kwas pantotenowy ibiotyna. Znajdują się one w wodnistej części pożywienia i do ich przyswajalnanie potrzeba tłuszczów. Można je jednak łatwo zniszczyć przez zbyt długie gotowanie.Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach są zazwyczaj przechowywane w organizmie,witaminy zaś
z drugiej grupy łatwo rozpuszczają się we krwi i są wydalane z moczem. Tylko niewielki ich procent jest magazynowany w tkankach.
Zawartość witamin w pożywieniu waha się zależnie od tego, jak i gdzie jest ono produkowane, na jaki okres przypadają zbiory, w jaki sposób jest przechowywane i przygotowywanedo spożycia. Ogólnie, im świeższa jest żywność, im niższa temperatura przechowywania(ok. 4-5° C), im krótszy czas jej gotowania i przechowywania po przyrządzeniu,tym większa zawartość witamin.