Stany Zjednoczone i większość krajów europejskich były gotowe doprowadzić do wojny, aby „ukarać” prezydenta Syrii, Baszszara al-Asada, który spowodował śmierć ponad tysiąca osób w wyniku ataku chemicznego z użyciem trującego sarinu.
Z mediów nie dowiesz się jednak zbyt wiele na temat sarinu. Tymczasem jest on niczym innym jak szczególnym rodzajem cieczy i tak jak roundup (randap) należy do związków fosforoorganicznych – stale wykorzystywanych na całym świecie jako pestycydy fosforoorganiczne.
Malathion (malation) (środek owadobójczy powszechnie używany w Chinach, krajach byłego ZSRR i Stanach Zjednoczonych, zabroniony w Unii Europejskiej od 2007 roku) i phosmet (środek owadobójczy stosowany najczęściej przy uprawie jabłoni) są estrami kwasów fosforowych, czyli organofosforanami, które stosowane są do produkcji pestycydów organfosforanowych.
Dlaczego organofosforany są tak skuteczne w zabijaniu?
Pestycydy organofosforanowe mają działanie neurotoksyczne podobne do sarinu: blokują przepływ impulsów nerwowych w mózgu. Gdy mózg przestaje funkcjonować, serce nadal bije, gdyż komórki mięśnia sercowego są niezależne od układu nerwowego. Dochodzi do utraty świadomości (śpiączki) i zatrzymania oddechu, co w konsekwencji prowadzi do śmierci w wyniku uduszenia.
Organofosforany uniemożliwiają neuronom wzajemną komunikację. Neurony są komórkami nerwowymi mózgu, które porozumiewają się między sobą za pomocą substancji chemicznych nazywanych neuroprzekaźnikami. Jednym z najważniejszych neuroprzekaźników jest acetylocholina. Bez niej neurony nie potrafiłyby ze sobą „rozmawiać”, myślenie byłoby niemożliwe, a mózg nie mógłby wydawać poleceń całemu organizmowi.
Związki organofosforanowe w organizmie człowieka, poprzez blokowanie acetylocholinoesterazy, uniemożliwiają prawidłowe przekaźnictwo impulsu elektrycznego między neuronami. Prowadzi to do zaburzenia funkcji mięśni oraz mózgu, czego rezultatem jest paraliż i śmierć.
Dlaczego mycie warzyw i owoców jest tak ważne?
Spożycie pozostałości pestycydów organofosforanowych znajdujących się na nieumytych owocach i warzywach nie grozi śmiercią, może jednak prowadzić do zakłócenia funkcjonowania organizmu.
Badania naukowców przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych w ramach narodowego badania epidemiologicznego (National Health and Nutrition Examination Survey) – z udziałem 1139 dzieci w wieku od 8 do15 lat, z których 119 spełniało kryteria diagnostyczne ADHD – dowiodły, że dzieci poddane ekspozycji na duże stężenia pestycydów organofosforanowych wnikających do organizmu po zjedzeniu owoców i warzyw częściej wykazywały objawy nadpobudliwości psychoruchowej (diagnozowane jako ADHD)1.
Badanie przeprowadzone w 2010 roku wykazało, że każdy 10-krotny wzrost stężenia metabolitów organofosforanowych w moczu powodował zwiększenie ryzyka wystąpienia u dziecka objawów ADHD o 55–72%2.
Pestycydy mają również inne szkodliwe oddziaływanie na mózg. Według zbiorowego sprawozdania eksperckiego, wydanego przez Francuski Narodowy Instytut Zdrowia i Badań Medycznych (INSERM), powodują one także wzrost ryzyka rozwoju choroby Parkinsona3.
Dlatego szczególnie ważne jest dokładne mycie owoców i warzyw przed ich zjedzeniem (jeżeli nie pochodzą z upraw ekologicznych), zwłaszcza, jeżeli spożywane są na surowo i/lub ze skórką. Do mycia najlepiej używać specjalnej, przeznaczonej do tego celu szczotki.
Odkrycie dokonane podczas badań nad bronią chemiczną
Pestycydy organofosforanowe są owocem badań nad gazami bojowymi rozpoczętymi podczas II wojny światowej. W latach siedemdziesiątych XX w. zastąpiły one wyjątkowo toksyczne organochloryny (pestycydy oparte na chlorze), spośród których najczęściej stosowany był środek owadobójczy DDT.
Obecna broń chemiczna to w większości organofosforany – neurotoksyczne gazy bojowe.
Głównym celem wielu reżimów jest wynalezienie substancji o natychmiastowym działaniu i nieodwracalnych skutkach – na tyle potężnej, aby zgładzić jednocześnie dziesiątki czy nawet setki tysięcy osób. Gazy stosowane podczas I wojny światowej (chlor i gaz musztardowy – powodujące oparzenia oczu i płuc) uważane były przez przywódców politycznych i wojskowych za dalece niewystarczające, ponieważ słabo „radziły sobie” ze zgładzeniem jednorazowo choćby kilku tysięcy osób...
W 1939 roku niemieccy naukowcy znaleźli w końcu „cudowne” rozwiązanie – sarin. Wynalazcy z firmy chemicznej IG Farben byli tak dumni ze swojego odkrycia, że gazowi nadali nazwę będącą połączeniem liter ich nazwisk (Schrader, Ambros, Rüdiger oraz Van der LINde), aby na stałe wpisać się w karty historii.
Bez względu na to, jak trudno to sobie wyobrazić, sarin jest bezwonny, bezbarwny i lotny oraz posiada zdolność przenikania przez skórę. Niczego nie widać i niczego nie czuć, a wystarczy wniknięcie zaledwie kilku molekuł do organizmu przez skórę lub drogi oddechowe, aby spowodować śmierć (fatalne w skutkach jest już stężenie 10 ppm).
Sarin rozpylony na ulicach miast lub w metrze, gdy nikt tego się nie spodziewa, może spowodować, że przechodnie, młodzi i starsi, będą padać sparaliżowani, a po chwili umrą w wyniku uduszenia (zatrzymanie funkcjonowania mózgu), podczas gdy obserwatorzy tych wydarzeń nie będą w stanie zrozumieć, co się dzieje, ani podjąć jakichkolwiek działań ratunkowych.
Można mówić więc tutaj o broni apokaliptycznej, o takich samych skutkach rażenia jak w przypadku broni jądrowej. Z tego powodu została ona zakwalifikowana przez ONZ do kategorii broni masowego rażenia (rezolucja 687). W 1993 roku zakazano produkcji i przechowywania broni chemicznej.
Niestety, ostatnie wydarzenia pokazały, że piękny sen o wyeliminowaniu broni masowego rażenia jest całkowicie złudny.
Źródła:
(1) Maryse F. Bouchard, David C. Bellinger, Robert O. Wright & Marc G. Weisskopf; Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Urinary Metabolites of Organophosphate Pesticides : Revue Pediatrics (online 17 mai 2010) Vol. 125 No. 6 June 2010, pp. e1270-e1277.
(2) Medscape.com, May 17, 2010, Megan Brooks: Organophosphate Pesticides Linked to ADHD.
(3) Pesticides : Effets sur la santé : une expertise collective de l’Inserm; http://www.inserm.fr/espace-journalistes/pesticides-effets-sur-la-sante-une-expertise-collective-de-l-inserm
