Beta-karoten jest jednym z ponad 560 karotenoidów obecnychw ciemnozielonych, żółtych i ciemno pomarańczowych warzywach i owocach. Do karotenoidów zalicza się m.in. likopen, alfa-karoten i kantoksantynę. Beta-karoten jest jednak najłatwiej przekształcany przez organizm w witaminę A i mimo że naukowcy już na początku wieku odkryli, iż obecna w wielu roślinach substancja znana jako beta-karoten ma tę właściwość, to dopiero w latach osiemdziesiątych potwierdziły się przypuszczenia, że beta-karoten działa niezależnie od witaminy A.
Rola w organizmie
Badania nad beta-karotenem przeprowadzone w ostatnim dziesięcioleciu wykazały, że oprócz licznych powiązań z witaminą A pełni on wiele samodzielnych funkcji. Stwierdzono, że wpływa dodatnio na zdrowie i zapobiega chorobom, m.in. dzięki właściwościom przeciwutleniającym, wspomaganiu funkcji odpornościowych organizmu, zapobieganiu nowotworom i wspomaganiu komunikacji między komórkami.
Przeciwutleniacz. Jako przeciwutleniacz, beta-karoten unieszkodliwiawolne rodniki, wysoce reaktywne substancje, które przyczyniają się do rozwojulicznych chorób: od chorób serca i nowotworów po zapalenie stawów i zaćmę.Odpowiednia zawartość karotenu w diecie zapobiega tworzeniu się nieprawidłowych komórek i ogranicza działanie wolnych rodników na błony komórkowe. Jedna cząsteczka beta-karotenu jest w stanie zlikwidować do tysiąca wolnych rodników. Efektywność beta-karotenu jako przeciwutleniacza może mieć decydujący wpływ na jego rolęw zapobieganiu licznym chorobom: od chorób serca do nowotworów .
Nowotwory. Liczne badania potwierdzają, że spadek zawartości beta-karotenu we krwi jest równoznaczny ze wzrostem ryzyka zachorowania nanowotwory. Natomiast spożywanie produktów bogatych w beta-karoten obniża toryzyko. Nawet palacze są mniej narażeni na raka płuc, jeśli jedzą wystaczająco dużo owoców i warzyw zawierających beta-karoten. Ponadto beta-karoten może zapobiegać uszkodzeniom skóry i nowotworom powodowanym przez nadmiar słońcai szkodliwe działanie promieni ultrafioletowych.
Istnieje jeszcze jedno zjawisko, które potwierdza związki beta-karotenu z nowotworami.
Naukowcy z Albert Einstein College of Medicine w Bronksie zauważyli,że u kobiet o niskim stężenia beta-karotenu w tkance szyjki macicy, nawetprzy normalnym poziomie tej witaminy we krwi, wzrasta zagrożenie rakiem szyjkimacicy. Zwiększenie ilości przyjmowanego beta-karotenu może zmniejszyć toryzyko.
Kontrowersje wzbudziły wyniki ostatnich badań naukowców fińskich, którzy wykazali,że przyjmowanie średnich dawek beta-karotenu po trzydziestu sześciu latachintensywnego palenia tytoniu podnosi nieco liczbę zachorowań na raka płuc.Jednak nawet w tych badaniach osoby, u których na początku zarejestrowano najniższe stężenie beta-karotenu we krwi, były najbardziej narażone na zachorowanie.Należy zatem zwracać baczną uwagę na wszystkie aspekty właściwego odżywiania,zwłaszcza że badania wykazują pozytywną rolę beta-karotenu w obniżaniu ryzyka zachorowania na liczne odmiany nowotworów, m.in. raka płuc.
Komunikacja między komórkami. Doktor George Wolf z Universityof Califomia w Berkeley w swoim ostatnim raporcie stwierdza, że beta-karotenpobudza komunikację komórek przez tzw. połączenia typu neksus, czyli kanały białkowe w błonach komórkowych. Im łatwiej komórkom „porozumiewać się"przez owe połączenia, tym skuteczniej mogą się bronić przed rakiem. Beta-karoten zwiększa syntezę białek budujących połączenia typu neksus, co z kolei zapobiega przerwom w komunikacji, które pozwoliłyby na nie kontrolowany wzrost nieprawidłowych komórek, w tym również nowotworowych.
Odporność. Beta-karoten wpływa dodatnio na system immunologiczny organizmu przez zwiększanie liczby komórek obronnych, takich jak limfocytyT i B (białe ciałka krwi odpowiedzialne za większość funkcji obronnych), oraz naturalnych komórek cytotoksycznych (białe ciałka krwi odpowiedzialne za rozpoznawaniei likwidowanie komórek nowotworowych i ciał obcych). Badania laboratoryjnei doświadczenia na zwierzętach potwierdziły pozytywny wpływ beta-karotenuna system obronny. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby ostatecznie określićwpływ tego składnika odżywczego na organizm ludzki. (Więcej wiadomości natemat beta-karotenu i nowotworów na s. 152-154.)
Niedobór
Naukowcy nie zdołali jeszcze ustalić granicy, poniżej którejmożna mówić o niedoborze beta-karotenu. Wiadomo jednak, że dieta uboga w beta-karotenpodnosi ryzyko chorób serca oraz nowotworów płuc, szyjki macicy, okrężnicy,żołądka i jamy ustnej. Ponadto brak beta-karotenu w pożywieniu może zmniejszyćtempo usuwania z organizmu wolnych rodników, osłabiając system obrony przedzakaźeniam i chorobami. Osoby, których dieta zawiera pokarmy bogate w beta-karoten,mogą liczyć na niższe prawdopodobieństwo zachorowania na raka i lepszą odpornośćna infekcje i choroby.
Znajdziesz w:
- Basics Plus
- Restorate
- Zellschutz
- Basics Junior
