Każdego roku w wyniku błędów lekarskich umiera w Polsce od 7 do 23 tysięcy osób. Gdy media zajmują się piętnowaniem kolejnego przypadku "hochsztaplera" leczącego raka metodą dr Gersona, Stowarzyszenie Pacjentów Primum Non Nocere boryka się ze znacznie poważniejszymi skargami kierowanymi w stronę "konwencjonalnej służby zdrowia".
Marta H. z Warszawy:
Syna skierowano do szpitala z powodu braku prawego jądra w mosznie. Po operacji okazało się, że jądra nadal nie ma, a zoperowano jądro lewe.Beata G., Jaświły:
Urodziłam w domu dziecko. Przybyły lekarz stwierdził zgon, nie badając go, i zawinął w reklamówkę. Po godzinie pielęgniarka, chcąc zważyć "zwłoki", stwierdziła, że dziecko się rusza.Anna G., Prudnik:
Mąż zgłosił się z bólem klatki piersiowej i drętwiejącą lewą ręką. Stwierdzono, że to kręgosłup, nie robiąc nawet EKG. Następnego dnia zmarł na zawał serca".
Pewien lekarz opowiada mi dowcip: - Są wśród nas trzy grupy: interniści, którzy wszystko wiedzą i nic nie robią, chirurdzy, którzy wszystko robią i nic nie wiedzą, patolodzy, co wszystko robią i wszystko wiedzą, z tym, że za późno... Brzmi jak z horroru, ale to nie film.
Według Naczelnego Sądu Lekarskiego, liczba błędów nad Wisłą jest 200 razy mniejsza niż w USA! Z analizy spraw wygranych przez ofiary przed sądem lekarskim wynika, że polscy lekarze popełniają zaledwie 100-200 błędów rocznie.
W Polsce tylko jedna instytucja podjęła się zliczenia śmiertelnych błędów lekarskich w skali kraju. Instytut Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego szacuje, że każdego roku umiera z tego powodu od 7 do 23 tysięcy osób. 370 tysięcy jest trwale okaleczanych. Kolosalna rozbieżność z danymi innych państw sprawia, że w kuluarach mówi się, iż ukrywa się u nas 50-96% pomyłek.
W USA co roku z powodu pomyłek lekarskich umiera 100 tys. osób, to piąta przyczyna zgonów. Kolejne 200 tys. zostaje kalekami (raport Harvard School of Public Health).
Porównując amerykańskie wyniki do kraju wielkości Polski, można obliczyć, że co roku z powodu (?!) leczenia może u nas umierać 15 tys. osób, a 30 tys. doznawać uszkodzeń ciała. Tymczasem do sądów lekarskich trafia zaledwie ok. 2 tys. pozwów rocznie. Tylko tyle osób upomina się o życie swoje lub bliskich. Co się dzieje z resztą? Kalekami z chustą w brzuchu, ze źle rozpoznanym wyrostkiem, wdowami po zawałowcach, rodzicami dzieci zepsutych przy urodzeniu? Zwyczajnie, nie wierzą w sprawiedliwość.
Lekarz też człowiek
"K..., odwiążcie go szybko, bo nam się cały spali!", usłyszał wtedy Paweł Drzewiecki. Przypięty pasami do stołu operacyjnego błagał, żeby ktoś go uwolnił. Paliły się na nim opatrunki, obicie stołu, na którym leża, już zaczęło się topić...
Do szpitala w Gorzowie Wielkopolskim trafił na zwykły zabieg hemoroidów. Lekarze znieczulili go od pasa w dół, spryskali krocze chlorkiem etylu, wyciągnęli skalpel elektryczny i... wyszli z sali. Nagle chlorek zapalił się od rozgrzanego skalpela i Paweł zaczął płonąć. Urolog, który zobaczył go przez przypadek, odwiązywał pasy. Spaliło się krocze i pośladki. Tygodniami leżał w pampersie, młody zdrowy chłopak. Od tamtej pory jest bezpłodny i oszpecony, nie pójdzie nawet na basen. W sądzie walka trwała na noże. Paweł wnosił o 90 tys. zadośćuczynienia, po trzech latach szarpania dostał 30 tys. w drodze ugody.
Chirurgia to w Polsce specjalizacja o największym zagrożeniu błędem (29%.).
Najczęstsze pomyłki to zabieg na niewłaściwym pacjencie, operacja narządu po odwrotnej stronie, pozostawione ciało obce, oparzenia sprzętem lub środkami chemicznymi.
Dalej w tym rankingu ryzyka plasuje się ginekologia i położnictwo (22%), potem ortopedia (21%). Tylko 20% nieszczęść następuje z winy sprzętu, 80% to wina człowieka.
Ale nie błąd. To słowo nie istnieje w kodeksie etyki lekarskiej. Jest - zdarzenie niepożądane.
Gdy przed stołem operacyjnym staje prof. Krzysztof Bielecki, chirurg z warszawskiego szpitala im. Orłowskiego, jeszcze w ostatniej chwili pyta: "Czy pan nazywa się...?, Czy robimy operację przepukliny? Lewa czy prawa strona?". Żeby się nie pomylić. Bo człowiek jest człowiekiem. - Tak, zawsze jest ten strach - opowiada. - W chirurgii liczy się czas, nikt się nie zastanawia, co by było gdyby, jak na internie czy psychiatrii. Ale nie da się przewidzieć wszystkiego, bo operacja to praca wielu ludzi. Ktoś zakręca wodę urologom, którzy operują pod ciśnieniem, i następuje krwotok, konserwator nie wymienia filtrów bakteriobójczych i dochodzi do zakażenia, pracownik gazowni myli rurki i zamiast tlenu podłącza dwutlenek węgla. Miałem pacjenta na stole, gdy nastąpiła awaria prądu, a agregaty się nie włączyły, bo ktoś je ukradł. Umarł. Czy jestem winien? Operuję 45 lat. Na pewno zdarzyło się, że popełniłem błąd. Może nie błąd, ale mogłem inaczej...
W środowisku nie od dziś toczy się dyskusja: skoro mylić się mogą księgowy i dziennikarz, dlaczego nie może lekarz? Tłumaczą, że jest ich w Polsce 100 tys., niech większość przyjmuje ok. 10 pacjentów dziennie, to blisko 300 mln wizyt rocznie. Zatem te 45 tys. nieszczęść jest ułamkiem procenta. Większość z tego to zdarzenia niepożądane. Lekarze porównują je do wypadków na drogach. - Przecież kierowcy nie zabiera się prawa jazdy na całe życie. Czy to ma być śmierć zawodowa lekarza, bo raz popełnił błąd? - pyta prof. Bielecki.
Problem tylko w tym, że gdy chodzi o życie, więcej niż raz pomylić się nie można.
Oblicza się, że ewidentny błąd lekarza to 20% spośród wszystkich zdarzeń niepożądanych. Ale ponieważ w Polsce wciąż brakuje standardów, trudno zweryfikować, gdzie kończy się nieumyślność, a zaczyna zwykła ignorancja. - U nas zbyt mało ceni się zdrowie, nie ma kanonów rzemiosła - mówi Jerzy Jarosz, specjalista medycyny paliatywnej i anestezjolog. - Za granicą, jeżeli leczą pacjenta na kręgosłup sześć tygodni i jego stan się nie poprawia, trzeba go operować. W Polsce lekarze to artyści, robią po swojemu. To powoduje, że błędy trudno rozliczyć. Zawsze można powiedzieć: objawy były nieksiążkowe.
Prof. Roman Szulc, kierownik Katedry Anestezjologii i Intensywnej Terapii AM w Poznaniu, przyznaje: - Lekarzom trudno udowodnić błąd. Medycyna nie jest mechaniką, a pacjent autem, które można postawić na lawetę. Są dwa klasyczne przypadki, gdy nic go nie chroni: jeżeli był pod wpływem alkoholu lub gdy w sposób zamierzony, wbrew opiniom innych, wybrał swój sposób postępowania. Ale z tym wyborem jest tak, że w leczeniu danej choroby istnieje wiele wariantów. Jeśli lekarz wybrał wariant B, ja uważam, że powinien wybrać A, czy to już błąd?
W Polsce błędów nie ma
Dariusz Rafalski, zdrowy 40-letni mężczyzna, ojciec dwójki dzieci, własnym autem przyjechał do warszawskiego szpitala na banalne usunięcie polipa w gardle. Po rutynowym pobraniu krwi nagle osunął się z krzesła, uderzając głową o posadzkę, i stracił przytomność. Dopiero po dwóch godzinach, gdy już zesztywniał, zawieźli go na badanie czaszki. Zmarł po trzech dniach. Tadeusz nie rozumie dlaczego... Dzień wcześniej był u brata, żartowali. Sekcja wykazała, że przyczyną śmierci było pęknięcie czaszki w wyniku upadku:
- Na chłopski rozum, nie pomyśleć od razu, że mogła pęknąć? - Rafalski jeszcze jednego na chłopski rozum nie rozumie: - Tak zabezpiecza się pacjenta przy pobieraniu krwi? Posadzili go na stołku, a szpital tłumaczył w dokumentach, że były specjalne fotele. Nie było. Gdyby doszło do takiej sytuacji w Anglii, wszystkie ośrodki dostałyby zalecenie sprowadzenia foteli z podłokietnikami. Głośno i oficjalnie. U nas też je wtedy sprowadzono do szpitala, ale po cichutku. Bo u nas oficjalnie błędów nie ma.
W 2004 r. w Danii wprowadzono ustawę, zgodnie z którą lekarze mają obowiązek raportowania zdarzeń niepożądanych i upubliczniania ich w celu zapobiegania temu, co może się wydarzyć. Przy czym zgłaszający zdarzenie nie mogą być pociągani do odpowiedzialności karnej. - W Polsce jest konieczna podobna ustawa - twierdzi Krzysztof Bielecki. - Gdy spada samolot, dowiaduje się o tym cały świat, a specjalne komisje badają, jak do tego doszło, żeby tragedia nie wydarzyła się ponownie. Dlaczego takich rozwiązań nie wprowadzić w medycynie? Po nagłośnieniu przypadków wybuchu eteru i benzyny, którymi dezynfekowano skórę chorych, wyeliminowano je z bloków operacyjnych. Ale większość spraw się tuszuje, bo upublicznienie ich jest w Polsce traktowane jako donos do prokuratury.
Ci, którzy raz upomnieli się o swoje życie, mówią dziś o własnej chorobie z podręcznikową precyzją. Wystarczy 3,5 roku pochodzić po sądach. Tyle upłynęło, odkąd lekarz zasypał Jolantę Soszkę zlepkiem fachowych definicji i wcisnął medyczny periodyk po angielsku, zanim prosta kobieta z wioski pod Bielskiem opanowała niezrozumiały slang. - Był pewien, że nic mu nie grozi, bo to tylko baba ze wsi - opowiada.
Na kasetach wideo sprzed marca 2002 r. Piotruś Soszka, mimo wrodzonej wady układu moczowego, biega jak każdy dzieciak. Ta operacja miała być ostatnią. W trakcie założono mu cewnik, przez który do kręgosłupa podaje się środki uśmierzające ból. Matka całą noc siedziała przy łóżku, pytając, dlaczego w pompie infuzyjnej, przez którą podawano kroplówkę, włącza się alarm. Te pompy takie są, mówiła pielęgniarka. Rano synowi zesztywniały nogi. Nikt jej nie chciał powiedzieć o tej pomyłce... Że przez cewnik do rdzenia kręgowego Piotrka zamiast środka znieczulającego wtłoczono 1,5 litra płynu żywieniowego.
Na ostatnich kasetach mały siedzi na wózku. Do końca życia nogi będą jak kłody... Niedawno zapadł wyrok na pielęgniarkę i panią doktor - pozbawienie wolności w zawieszeniu i dwuletni zakaz wykonywania zawodu. Lekarka już złożyła apelację, że jest samotna i nie ma za co żyć. - Przez nieuwagę zniszczyli mi dziecko - Jolancie Soszce nie zmięknie serce.
Dopiero gdy zrobiło się głośno o błędzie na Piotrku, w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka i Matki w Katowicach uporządkowano zasady opisywania kłuć przy przekazywaniu pacjentów z oddziału na oddział. To w tym szpitalu niejedyny skandal. Ostatni dotyczył pielęgniarek zabawiających się wcześniakami.
Czy w Polsce szpitali należy się bać? Który wybrać, żeby mieć pewność, że nie odetną człowiekowi zdrowej nogi? Halina Wąsikowska z Centrum Monitorowana Jakości w Ochronie Zdrowia, instytucji zajmującej się oceną jakości w polskich szpitalach, mówi: - W przypadku choroby jednym z najpoważniejszych kłopotów jest wybór szpitala. Można się posługiwać wynikami rankingów, skandalizującymi doniesieniami mediów na temat drastycznych błędów albo sugerować się opinią rodziny. Lecz żadna z powyższych opcji nie zmienia faktu, że niczego nie kupujemy tak w ciemno jak procedury medycznej i nic nie dotyczy kupującego tak bezpośrednio. W większości krajów na świecie system oceny jakości - przyznawane akredytacje, uznaje się za najlepszą formę zewnętrznej oceny służby zdrowia, która redukuje m.in. możliwość popełnianych błędów. W Polsce o akredytację postarało się zaledwie 10% placówek. Powód - duży wysiłek i koszt, którego finansowo nikt nie premiuje. Dlatego większość szpitali działa "po swojemu".
Zdążyć wygrać przez śmiercią
Kazimierz W., dyrektor dużego przedsiębiorstwa, 15 lat temu przeszedł operację woreczka żółciowego. Kilkanaście lat chodził po szpitalach z bólem brzucha. Najpierw wmówiono mu nerwicę jelit, potem wysłano na przymusowe leczenie psychiczne z adnotacją, że zagraża swojemu życiu, w końcu przyznano 500 zł renty. Dopiero niedawno okazało się, że w brzuchu zostawiono mu dren. Szpitala już nie ma, winnych też. Odpowiedzialności cywilnej nie można dochodzić, bo dowiedział się o szkodzie po okresie przedawnienia, czyli po 10 latach.
Polskie prawo na schorowaną ofiarę lekarskiej pomyłki nakłada obowiązek udowodnienia, iż winę za fakt, że wychodzi ze szpitala chora na coś innego, ponosi instytucja.
- Sprawy toczą się latami, razem z apelacją co najmniej kilka - mówi Jolanta Budzowska, radca prawny, specjalizująca się w procesach o odszkodowania za błędy medyczne. - Najdłuższa, jaką prowadzę, trwa już 14 lat, przejęłam ją trzy lata temu. Powódka ma obawy, czy dożyje. Bo żeby zdobyć pieniądze na rehabilitację, traci w sądzie resztki zdrowia. Dwójka innych klientów zmarła przed końcem sprawy. Są wyjątkowo trudne ze względu na ogromną nierównowagę sił. Po jednej stronie stoi pacjent, który niewiele rozumie z tego, co musi udowodnić, czasem po prostu nie wie, co się z nim działo, bo na przykład był w narkozie podczas operacji, i na bazie dokumentów, sporządzanych przez szpital, swojego przeciwnika w sporze, ma wykazać, że zrobiono mu krzywdę. Po drugiej stronie jest instytucja, sztab profesjonalistów, pełnomocnicy, lekarze, radcy i adwokaci. Mają wiedzę, jak fachowo polemizować z zarzutami natury medycznej, o co pytać świadków i biegłych, żeby zasiać w nich wątpliwości, a znajomość medycyny u sędziów często jest niewystarczająca, by wnikać w tę polemikę.
Jolanta Budzowska prowadzi kilkadziesiąt podobnych spraw. Ugodą kończy się nie więcej niż 5%, choć powinna połowa. Szpitale walczą do upadłego, żeby nie wypłacić ani złotówki. - Najczęstsze argumenty - mówi - to:
"pacjent podpisał zgodę, a powikłanie jest wkalkulowane w ryzyko zabiegu", "to nie błąd, tylko skutek uboczny, naturalna kolej rzeczy", "mimo dołożenia należytych starań nic nie dało się nic zrobić", "medycyna to sztuka, a nie nauka, i nie wszystko da się przewidzieć", "lekarz to nie cudotwórca, objawy są atypowe, pacjent ma problemy z psychiką, jest roszczeniowy i nawet się okaleczy, żeby wyłudzić odszkodowanie".- Za granicą UGODA jest standardem - przyznaje Budzowska. - U nas idzie się w zaparte. Bo żeby do niej doszło, sprawca musi się przyznać do błędu, a w Polsce nie ma tego zwyczaju. Po drugie, towarzystwo ubezpieczeniowe zapłaci tylko wtedy, kiedy ubezpieczony szpital uzna swoją winę. I kółko się zamyka - w tym kraju trudno o dobrowolną zapłatę. Czasem za pieniądze, które miały pójść na leczenie i rentę dla pacjenta, trzeba postawić mu nagrobek.
Biegły, kolega po fachu
Błędy zdarzają się wszędzie, ale w Polsce pozostają bezkarne. Do rzeczników odpowiedzialności zawodowej izb lekarskich trafia rocznie 2-3 tys. skarg. 88% się umarza, ok. 12% (320 spraw) kończy się wniesieniem wniosku o ukaranie do sądu lekarskiego. Z tego 70% spraw wygrywają ofiary. Najczęstszą karą wymierzaną wobec lekarzy jest upomnienie. Przez ostatnich pięć lat otrzymało je zaledwie 649 osób.
Jest zasada, że w każdej sprawie powołuje się biegłego. Ale całe środowisko medyczne wie, iż w ekspertyzach z żadnej innej dziedziny nie występuje taka skłonność biegłych do rozmazywania faktów.
Adam Sandauer, szef Stowarzyszenia Primum Non Nocere, przyznaje:
Korporacja jest tak potężna, że błędów prawie nie ma, a poszkodowanemu mówi się: udowodnij mi. Dowodem dla sądu może być dokumentacja szpitalna, zeznania świadków i opinia biegłych, ale przecież każdym dokumentem można manipulować post factum, bo zazwyczaj pacjent nie bierze ich do domu. W tym względzie nie ma żadnych uszczelnień, druków ścisłego zarachowania, podpisów pacjenta na każdej kartce itp. Drugi dowód to biegli, w końcu koledzy po fachu i praktykujący lekarze. Mają świadomość, że dziś on opiniuje kolegę, jutro tamten może opiniować jego.W kodeksie etyki lekarskiej stoi jasno:
Lekarz nie powinien wypowiadać niekorzystnej oceny działalności innego lekarza". Znany jest przykład prof. Jana Kuydowicza, wirusologa z Łodzi, który zgłosił popełnienie błędu przez kolegę, a komisja etyczna izby lekarskiej ukarała go za pomówienie.
Wiedzą, że prawdę lepiej mówić tylko w zaciszu korytarzy. Przez przypadek usłyszała ją Michalina M. z Wólki Kosowskiej.
Syn z bólami brzucha trafił do warszawskiego szpitala na ul. Banacha. Zrobiono zastrzyk i pobrano krew. Diagnoza: zaburzenia żołądka. Z czopkami przeciwbólowymi odesłano go do domu. Na drugi dzień już opuchły jądra. Kolejna wizyta. Diagnoza: stan zapalny (z dygresją "na to się nie umiera"). Lekarz dał antybiotyk na pięć dni i czopki. Po kolejnym ataku pacjenta skierowano na urologię na Lindleya, gdzie w końcu zrobiono USG. Jądro było już martwe. Gdyby pokój lekarzy nie był blisko dyżurki, matka nie usłyszałaby wtedy tej rozmowy: "Jakby chłopak był mądry, to by im narobił". Po czterech latach szpital zapłacił 31 tys. zadośćuczynienia, ale to była prawdziwa walka: - Powołano trzech biegłych - opowiada Michalina M. - Motali się, na siłę szukali argumentów, że już nie było szans. Liczyli nawet, ile syn miał drogi z domu na przystanek, żeby udowodnić, że już nie było czasu na ratunek. W osiem godzin jądro jest do odratowania, ale oni "leczyli" go dwa dni. Od tamtej pory jest załamany psychicznie. Niby ma dziewczynę, ale nigdy o tym nie rozmawiamy.
Zepsuli moje dziecko
Wojciech i Danuta F., drobni rolnicy z Grzybowej Góry, w trakcie gdy domagali się renty dla syna, postawili mu grób. Kamil miał 11 lat, gdy nagle rozbolała go noga. Miejscowy lekarz kazał robić okłady z altacetu. Matka robiła te okłady długo, zanim trafiła do chirurga ortopedy z Kielc. Diagnoza - zapalenie kości. Od razu na stół. Ortopeda nie wpadł na to, żeby przy operacji pobrać wycinek, leczył Kamila po swojemu, choć radiolog opisywał na zdjęciach, że jest progresja, rano lekarz ściskał gips i pytał, czy boli, z nikim nie konsultując. Po trzech miesiącach tej "opieki" czterocentymetrowy nowotwór powiększył się sześciokrotnie. Po co dalej Danuta F. szarpie się w sądach, skoro syna nie ma? - Może inne dziecko potraktują inaczej - ucina.
Nierozpoznany w porę nowotwór jest najczęstszą lekarską pomyłką wobec dzieci. Onkolodzy znają przypadki, które przyprawiają o dreszcz: wypukłe brzuszki, puchnące bulwy na ciele, wycieki z ucha, wytrzeszcz gałek ocznych, obrzęk twarzy i szyi, bóle, które zżerały dzieci na oczach rejonowych pediatrów, przepisujących antybiotyki. Choć w 85% wszystkich nowotworów dziecięcych to najbardziej charakterystyczne objawy, lekarze mówią rodzicom: "trzeba obserwować", "przejdzie, na razie dzieciak dorasta". Czy to zdarzenie niepożądane, czy brak elementarnej wiedzy?
- Trudno wyrokować o błędach lekarskich - tłumaczy doc. Walentyna Balwierz z Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie, gdzie trafia 20% dzieci z nowotworem, który mógł być leczony wcześniej. - Lekarz rodzinny, który po reformie z 1999 r. przejął pieczę nad dzieckiem, ma ograniczony czas dla pacjenta, by dobrze na niego popatrzeć. Po 1999 r. nierozpoznanych nowotworów notujemy więcej. Dotyczą zwłaszcza tzw. złośliwych guzów litych, zbyt często rozpoznawanych w czwartym stopniu zaawansowania, kiedy mniej niż 30% pacjentów udaje się wyleczyć. Przykład z tego roku - dziewczynka została skierowana z dużym guzem śródpiersia i powiększonymi węzłami chłonnymi na szyi. Pół roku była leczona na astmę oskrzelową. Nie wykonano nawet zdjęcia radiologicznego. W naszym kraju lekarze bagatelizują też często takie objawy jak zez, przewlekłe zapalenie spojówek, rozpoznając złośliwego guza siatkówki, gdy już trzeba usunąć gałkę oczną.
Prof. Szulc dodaje: - Jeśli lekarz po kolejnych pięciu latach specjalizacji otrzymuje 1000 zł i nie bierze łapówek, musi biegać od pracy do pracy, żeby żyć. Pracuje 70 godzin tygodniowo. To już przesłanka do niezawinionych błędów, mimo dobrej woli i wiedzy. Strażak czy komandos musi być wypoczęty przed akcją, lekarz nie ma prawa ani do wypoczynku, ani do nauki. A on uczy się całe życie. Bo to, co przyswoił na studiach, już w momencie, gdy dostaje dyplom, jest aktualne w 20%.
Uwaga! Lekarz idzie
Rano Ewa Lawrenc odłącza dializę i szykuje jedzenie. Papkowatą maź podaje Dorocie łyżeczką albo strzykawką. Potem wyprawia do szkoły czwórkę innych dzieci. W pudełku trzyma kilka zdjęć dziewczynki z warkoczami. Dziś Dorota jest roślinką. Matka rozpoznaje ją po takim ni to buczeniu, ni pomrukiwaniu. Patrzy, czy jej wygodnie, zmienia pozycję. Czasem Dorota zatrzyma na niej wzrok. Nie wiadomo, czy widzi, ale pewne jest, że słyszy, bo gdy ktoś krzyknie, podskakuje na łóżku.
Był 2002 r., gdy poszła do pierwszej klasy. Zatorowizna w gminie Lubowidz to mała wieś. Choć do przystanku PKS miała ledwie kilometr, słaniała się ze zmęczenia. Diagnoza w miejscowym szpitalu: ostra niewydolność nerki, druga się zeschła. Dializa w Centrum Zdrowia Dziecka. Co prości ludzie mieli wtedy odpowiedzieć, gdy oznajmiono, że do nich należy decyzja: "Czy hemodializa dożylna, czy dializa otrzewnowa z cyklerem w domu". Wybrali to pierwsze. Przecież nie wiedzieli, że trzeba co dwa dni jeździć 180 km do Warszawy... Kolejna wizyta. Nagle coś zaczęło się dziać z Dorotą. Operacja. Wylew płynów do jamy brzusznej. Serce przestało bić. Czekanie i te słowa lekarzy: "Powinno być dobrze". Nie było. Obudziła się już roślinką na skutek niedotlenienia mózgu. Leżała w śpiączce w szpitalu, a ojciec dobudowywał sterylny pokój, żeby dziecko dializować w domu. Sam, bo na murarzy ich nie stać. Nagle zawalił się na niego strop. Śmierć na miejscu. Był jedynym żywicielem rodziny. Gdy podczas ostatniej sprawy sędzia zapytał lekarzy, czy przyznają się do winy, tylko prawnik kiwnął głową.
"Boję się szpitali", napisała Halina G. To żadna fobia. Sondaż przeprowadzony przez CBOS w 2001 r. wskazuje, iż prawie każdy zna kogoś, kto ucierpiał na skutek błędów medycznych, co trzeci spotkał się z nimi bezpośrednio, ale ponad jedna czwarta nic by w takiej sytuacji nie zrobiła. Wegetują w nędzy, czasem piszą skargi do rozmaitych rzeczników. Wielu już nie ma. A ilu nawet nie wiedziało, że w trakcie leczenia zepsuto im zdrowie?
Najczęstsze błędy w Polsce to szpitalne zakażenia gronkowcem, urazy okołoporodowe (niepodjęcie decyzji o cesarskim cięciu, urwanie dziecku splotu ramienia podczas porodu), nierozpoznanie zawału, ataku wyrostka, nowotworu. Za błędy sprzed 1999 r. odpowiada skarb państwa. Odkąd szpitale stały się jednostkami publicznymi, same wraz z ubezpieczycielem wypłacają zadośćuczynienia. Jeśli lekarz prowadzi prywatną praktykę, jest wypłacane z jego polisy.
Przykładowe odszkodowania: zakażenie żółtaczką typu B - od 30 do 70 tys.; zarażenie gronkowcem złocistym, w efekcie utrata nóg - 20 tys. (po ośmiu latach sądów); omyłkowo amputowana noga, zaszyta chusta w brzuchu - kwoty nie przekraczają 50 tys. zł. Dla porównania przykłady z USA - za uszkodzenie przełyku - 3 mln dol.; martwica jelita spowodowana pozostawieniem gąbki w brzuchu - 1,7 mln dol.
Polacy nie cenią swojego zdrowia, o czym świadczą badania CBOS. Na pytanie: "Jakie odszkodowanie powinno być wypłacane rodzinie z powodu śmierci pacjenta?", najwięcej ankietowanych (30%) wymieniło kwotę - 100-150 tys. Niektórzy nawet (!) 1000 zł.
Pomyłki za granicą
- Błędy lekarskie w USA kosztują budżet 29 mld dol. rocznie. O ile w Polsce prawnicy rezygnują z trudnych spraw, bo to ryzyko, tam pomocą ofiarom zajmują się wyspecjalizowane kancelarie adwokackie, dzięki którym w ciągu dziesięciu lat liczba błędów zmalała o połowę. Obecnie najbardziej ryzykownymi specjalizacjami są dermatologia estetyczna i chirurgia plastyczna. Położnicy dobrowolnie opodatkowali się na fundusz przeznaczony dla dzieci uszkodzonych podczas porodu.
- W krajach skandynawskich obowiązuje powszechne ubezpieczenie obywateli od złych skutków leczenia. Ofiara nie musi udowadniać czyjejś winy w sądzie, jedynie wskazuje, że poniosła szkodę. Zależnie od uszczerbku wypłaca się jej środki na naprawę tego, co zrobiono. W Szwecji na 9 mln mieszkańców co roku rejestruje się 9,5 tys. skarg, z tego 4,5 tys. osób otrzymuje odszkodowanie.
- W Anglii nazwiska kardiochirurgów, którzy spowodowali najmniej i najwięcej pomyłek podaje się do publicznej wiadomości, a w Niemczech uruchomiono specjalną stronę internetową, gdzie można zgłaszać błędy popełnione przez lekarzy.
Rodzaje błędów medycznych
Lekarz pomylił się w diagnozie Pana(i) stanu zdrowia lub zalecił leczenie, które okazało się błędne - 17%
Zdarzyły się przypadki pomyłek i błędów w diagnozie i leczeniu Pana(i) dzieci - 11%
Podczas pobytu w szpitalu błędnie Pana(ią) leczono albo nieprawidłowo zoperowano - 5%
Otrzymał(a) Pan(i) nieprawidłową receptę albo wydano w aptece niewłaściwą dawkę leku - 5%
Otrzymał(a) Pan(i) błędne wyniki analiz krwi lub inne - 5%
Podczas pobytu w szpitalu otrzymał(a) Pan(i) pomyłkowo niewłaściwe lekarstwo lub nieprawidłową dawkę lekarstwa, albo nie otrzymał(a) Pan(i) leku, który miał(a) otrzymać - 3%
Źródło: CBOS 2001
Dlaczego lekarze i pielęgniarki boją się zgłaszać błędy medyczne?
- W obawie, że informacja przedostanie się do mediów.
- W obawie, że informacja o zdarzeniu trafi do nadzoru specjalistycznego.
- W obawie przed kompromitacją.
- Ze strachu przed reprymendą.
- W obawie, że pacjent złoży skargę.
- Nie ma takiego zwyczaju.
Źródło: Towarzystwo Promocji Jakości Opieki Zdrowotnej w Polsce, Styczeń 2004
